Adam gibi adam olmanın kimi koşullarını ünlü düşünür Konfüçyus bir portede çizerek bütünleştiriyor;
… Baktıklarında berrak görürler.
… Dinlediklerinde iyi dinlerler.
… Görünüşleri sıcaktır.
… Davranışları saygı yüklüdür.
… Konuşmaları doğrudur.
… İşlerini ciddi yaparlar.
… Kuşku duyduklarında doğru soru sormasını bilirler.
… Öfkelendiklerinde nedenini düşünürler.
… Kazandıklarında adaleti düşünürler.
Bir kez daha yinelersek sıkıntı budur;
Adam gibi adam yok ya da olsa da çok az.
Hz. Mevlana diyordu ki;
■ Nice insanlar gördüm, üzerinde elbisesi yok. Nice elbiseler gördüm, içinde insan yok!
İşte Hz. Mevlana da öz anlatımıyla “adam gibi adam” sıkıntısına vurgu yapıyor
Adam gibi adam yokluğu ya da azlığının tüm ülkelerde yaşanması bizi ulusal sınırdan Uluslararası bir gerçeğe de götürüyor.
Sinop’tan Atina’ya sürgün edilen ünlü düşünür Diyojenin sokaklarda güpegündüz elinde fenerle dolaşarak adam gibi adam araması, bu yokluktan kaynaklanıyordu;
■ Adam gibi, namuslu adam arıyorum!
Sözü diyojen’den açtık devam edelim.
Büyük İskender’in Diyojen’i Korent’te ziyaret eder. Sabah sabah onu güneşlenirken gören İskender sorar;
– Benden bir isteğin var mı?
Diyojen, ünlü yanıtı verir;
– Güneşimin önünden çekil, yeter!
Bu sözlerin Türkçe versiyonu şöyle:
– Gölge etme başka ihsan istemem!
Büyük İskender ünlü düşünürün anlamlı sözünden etkilenir, kendi kendine söylenir;
– İskender olmasaydım Diyojen olmak isterdim!
Diyojen, İskender’in ziyareti sırasında bir kemik yığınını izlemektedir. İskender sorar;
– Ne yapıyorsunuz?
Diyojen yanıt verir;
– Babanızın kemiklerini arıyorum ama kölelerin kemiklerinden ayırt edilemiyor.
Diyojen’in ölümü Büyük İskender’in Babil’de öldüğü güne rastlar.)
Birisi Diyojen’e demiş ki;
– Herkes seninle alay ediyor!
Diyojen, sözün altında kalır mı hiç;
– Belki eşekler de onlarla alay ediyor.
Ama onlar eşeklerle ilgilenmiyorlar. Ben de onlarla ilgilenmiyorum.
Hayatta üç çeşit insandan korkacaksın: Dağdan inme, dinden dönme, sonradan görme. Necip Fazıl Kısakürek.
İnsanlar günümüzde fır döndü” oldu Ziya Paşa boşuna söylememiş demek ki;
■ Dehri ararsan binde bir âdem bulamazsın
Adem görünen harları adam mı sanırsın.Fazıl Kısakürek.
Biz de deriz ki; anlayana sivri sinek saz...
■ Aklı boş insandan hikâye dinlersin.
■ Aklı başında insandan hayatı öğrenirsin.